Uważne i regularne monitorowanie zdrowia ciężarnej jest niezbędne dla utrzymania pewności o tym, czy stan zdrowia rozwijającego się dziecka i przyszłej mamy jest w normie. Niektóre badania w ciąży wykonuje się obowiązkowo. Jakie badania należy wykonać w okresie ciążowym? Czym są badania prenatalne? Sprawdźmy, jak powinien wyglądać kalendarz badań niezbędnych do wykonania w ciąży.
Badania w ciąży pozwalają przyszłej mamie i jej lekarzowi prowadzącemu regularnie kontrolować stan zdrowia rozwijającego się w jej brzuchu maluszka. Badania w okresie ciążowym powinno się wykonywać regularnie od momentu pierwszych objawów ciąży, po wykonaniu testu i uzyskaniu pozytywnego wyniku lub podejrzenia, że pomimo negatywnego wskazaniu testu może wystąpić ciąża. Gdy kobieta uda się do ginekologa i ciąża zostanie potwierdzona, regularne wizyty u lekarza prowadzącego ciążę, badania krwi oraz inne testy laboratoryjne oraz badanie ultrasonograficzne przeprowadzane będą na pewno według kalendarza obowiązkowych badań ciążowych i – w razie konieczności dodatkowej diagnostyki – również zgodnie ze wskazaniami lekarza. Do badań wykonywanych w okresie ciążowym należą również badania genetyczne, jednak wykonuje się je jedynie w przypadku konieczności wykluczenia na przykład genetycznych wad płodu lub potwierdzenia ojcostwa. Regularne badania w ciąży pozwalają uniknąć komplikacji przy porodzie, przedwczesnych narodzin dziecka, a także jego obumarcia i wystąpienia powikłań okołoporodowych zarówno u młodej mamy, jak i noworodka.1
Jakie badania wykonywane są w ciąży?
Pierwsze badania, jakie wykonuje się w ciąży, to wspomniane już badanie ultrasonograficzne (USG) wykonywane w celu potwierdzenia ciąży oraz w niektórych przypadkach badania biochemiczne krwi, czyli między innymi badanie beta-hCG. Badanie hCG jest badaniem pomiarowym stężenia ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (HCG) w surowicy krwi. Badanie beta-hCG wykonywane jest w celu potwierdzenia ciąży, ale stosowane jest także podczas oceny rozwoju płodu oraz w rozpoznawaniu ewentualnej ciąży pozamacicznej, a także w celu wykrycia poronienia samoistnego, które zdarza się w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu. Badania beta-hCG jest również elementem systemu badań prenatalnych (przesiewowych) wykonywanych w celu wykluczenia wad płodu. Biochemia krwi zaliczana jest do badań prenatalnych. Badania prenatalne, dzielone na nieinwazyjne i inwazyjne, pozwalają na wykrycie chorób genetycznych takich jak między innymi zespół Downa, zespół Edwardsa, zespół Turnera, fenyloketonuria, hemofilia, dystrofia mięśniowa, a także wad rozwojowych płodu.2
Podczas pierwszej wizyty u ginekologa potwierdzającej ciążę sprawdzana jest waga przyszłej mamy oraz jej ciśnienie tętnicze. Zalecane jest również wykonanie badań krwi – morfologii, określenia grupy krwi i czynnika Rh, wykluczenie zakażenia wirusem HIV oraz wirusowym zapaleniem wątroby typu C, badanie wykrywające ewentualną różyczkę i toksoplazmozę. Skierowanie obejmuje również badanie moczu i bakteriologię, a także cytologię.
Do 10. tygodnia ciąży niezbędne jest wykonanie wspomnianych wyżej badań wstępnych oraz badanie poziomu glukozy na czczo, a także badania stomatologiczne.
Pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży należy wykonać ponowne badanie ultrasonograficzne, badanie moczu, a także cytologię, jeśli nie została ona wykonana we wcześniejszym terminie. W 15-20. tygodniu ciąży powtarzane jest badanie ogólne moczu oraz badanie bakteriologiczne pochwy. W 21-26 tygodniu ciąży wykonuje się badanie w kierunku toksoplazmozy, test glukozy oraz ogólne badanie USG. Między 27 a 32 tygodniem ciąży wykonywane jest badanie na przeciwciała odpornościowe, badanie ogólne moczu oraz badanie ultrasonograficzne. Pod koniec ciąży, pomiędzy 33 a 37 tygodniem, wykonuje się morfologię, badanie bakteriologiczne, test antygenowy wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW typu B) oraz posiew w celu wykluczenia wystąpienia paciorkowca. 38-39 tydzień ciąży wymaga wykonania ostatnich, kontrolnych badań moczu i krwi przed porodem. Badanie ultrasonograficzne (USG) wykonywane jest jeszcze po 40. tygodniu ciąży.
Badania wykonywane w okresie ciąży pozwalają ocenić ryzyko wystąpienia wad płodu już we wczesnym etapie jego rozwoju. Badania wykonywane pod koniec ciąży pomagają określić etap ciąży, ocenić płeć dziecka, oszacować termin planowanego porodu i sprawdzić sposób ułożenia dziecka, co jest istotne w momencie porodu. Testy poziomu glukozy u ciężarnej mają na celu wykrycie ewentualnej cukrzycy ciążowej, a badania inwazyjne w postaci amniopunkcji mogą wykryć między innymi fenyloketonurię – chorobę uniemożliwiającą karmienie noworodka piersią z uwagi na nieprawidłową przemianie jednego z aminokwasów – fenyloalaniny. Noworodek cierpi brak wystarczającej ilości enzymu koniecznego do zachodzenia prawidłowych reakcji (hydroksylazy fenyloalaninowej). Z tego powodu we krwi i tkankach stężenie fenyloalaniny jest zbyt wysokie, co prowadzi do zatrucia, a w konsekwencji – uszkodzenia mózgu. Uwarunkowane genetycznie w przypadku wystąpienia tej choroby genetycznej. Dla noworodków z fenyloketonurią opracowane są specjalne mieszanki mleka zastępczego odpowiedniego dla maluszków dotkniętych właśnie tą chorobą. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje karmienie noworodków wyłącznie mlekiem matki aż do 6. miesiąca życia, a następnie kontynuowane do 2. roku życia. Mleko następne Enfamil Premium MFGM 2 dla dzieci powyżej 6 miesiąca życia dzięki specjalnie stworzonej formule pozwala na dostarczanie energii i niezbędnych dla rozwoju składników niemowlętom, które z różnych przyczyn nie są karmione piersią lub są dokarmiane mlekiem modyfikowanym.
Aby osiągnąć najlepsze efekty, należy dbać o zdrową dietę w czasie ciąży i po urodzeniu dziecka. Nie należy decydować się na nieuzasadnione dokarmianie. Karmienie butelką może powodować osłabienie laktacji. Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia i zapewnia najwięcej korzyści Twojemu dziecku. Enfamil Premium MFGM 2, mleko następne, jest dobrym rozwiązaniem dla mam, które z różnych względów nie mogą karmić piersią.
Bibliografia:
Skrzypulec-Plinta B., Jakie badania u kobiet w ciąży? https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/lista/65792,jakie-badania-u-kobiet-w-ciazy (Data dostępu: 13.05.2021)
Barczyński B., Badania prenatalne https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/63104,badania-prenatalne (Data dostępu: 13.05.2021)
