Co to jest wyobraźnia?

Pojęcie wyobraźni od wieków zaprząta myśli największych filozofów, począwszy od Platona, poprzez Arystotelesa, który poświęcił jej olbrzymią część w swojej teorii poznania. Dziś spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czym jest wyobraźnia i jak ją rozwijać?

Powszechna definicja wyobraźni

Według ogólnego podejścia do definicji wyobraźnia jest zdolnością do tworzenia i przywoływania wyobrażeń oraz myśli^*. Według biologii wyobraźnia mieści się w prawej półkuli mózgu i jest nieodłącznym elementem ludzkiej świadomości. Jak możemy udowodnić ludzką zdolność do wyobrażeń oraz możliwości marzeń? Najważniejsze są nasze sny, które powstają samoistnie, będąc odizolowane od wrażeń zmysłowych, namacalnych, ponieważ w tym czasie one same nie działają.

Wyobraźnia według Arystotelesa

Arystoteles postrzegany jest jako pierwszy z tych, którzy uświadomili istnienie wyobraźni. Określił wyobraźnię terminem mimesis^*, czyli zasadą twórczego naśladownictwa natury lub dzieł mistrzów, którym udało się tę naturę odtworzyć. Arystoteles poświęca mimesis całe swoje wielkie dzieło Poetyka. Arystotelesowi zawdzięczamy takie stworzenie takich pojęć, jak fikcja literacka czy świat przedstawiony. Dla Arystotelesa wyobraźnia mieści się między myślą a zmysłami.

Kolejni filozofowie podzielali poglądy Arystotelesa twierdząc, że wyobraźnia zmienia nieobecne w obecne lub jest niezwykłą pomocą przy czytaniu literatury, ponieważ odpowiada za obrazy w naszej głowie.

Wyobraźnia w epoce romantyzmu

Epoka romantyzmu w odróżnieniu od epoki renesansu jest dla pojęcia wyobraźni o wiele łaskawsza. Epoka twórczości, malarstwa i olbrzymiej gloryfikacji szeroko pojętej sztuki oraz bohaterów wojennych. Na każdym kroku są słyszalne głosy eviva l’arte!

W romantyzmie posiadanie wyobraźni jest wielką cechą wewnętrzną umysłu – wyobraźnia to natchnienie, a stąd prosta droga do poezji. Wyobraźnia, odczuwanie i przeżywanie są ważniejsze od racjonalizmu i doświadczenia.

Wyobraźnia współcześnie

Wspaniałą lekturą, która przybliża zagadnienie współczesnej wyobraźni jest dzieło literackie wybitnego antropologa z Uniwersytety Warszawskiego Andrzeja Mencwela, nominowana w 2007 roku do nagrody Nike Wyobraźnia Antropologiczna.

Dowiemy się w niej między innymi, że „wyobraźnia stwarza wyobrażenia”, czyli otwiera oczy, skupia spojrzenia i ukierunkowuje ludzkie postrzeganie, więc jest swoistym rozumieniem.